काठमाडाैं । भारतले धेरै वर्षपछि विश्व व्यापार संगठनमा अनुकूल नतिजा हासिल गर्न सकेको भारतकाे केन्द्रीय वाणिज्य तथा उद्योग मन्त्री पियुष गोयलले बताएका छन् ।

यो भारतका किसान र माछा मार्नेहरू विरुद्ध बलियो विश्वव्यापी अभियानको बाबजुद पनि शुक्रबार मन्त्री गोयलले जेनेभामा विश्व व्यापारसंगठन १२ औं मन्त्रीस्तरीय सम्मेलनको समापन कार्यक्रममा बताएका हुन् । भर्खरै सम्पन्न मोबाइल साथी १२ लाई परिणाम उन्मुख सफलताको रूपमा व्याख्या गर्दै, उनले भने कि भारतीय प्रतिनिधिमण्डलले विश्वसँग भारतको बलियो सम्बन्धको लाभ उठाएको छ, जसलाई प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले पछिल्ला केही वर्षहरूमा पालना गरेका छन्।

‘भारत अडिग रहेकोले कुनै प्रगति हुन नसकेको भन्दै सुरुमा आइतबार र सोमबार केही देशले झुटो अभियान चलाउने प्रयास गरेकाे उनले बताए। अवस्थित भूराजनीतिक व्यवस्थालाई ध्यानमा राखी मुद्दाहरूमा छलफल गर्न सदस्यहरूलाई टेबुलमा ल्याउने भारतको प्रयासले विश्व व्यवस्था भङ्ग नहुने कुरा सुनिश्चित गरेको मन्त्री गोयलले बताएका छन् ।

मन्त्री गोयलले भने त्यहाँ कुनै मुद्दा छैन जसमा भारत चिन्तित हुनुपर्दछ, चाहे यो व्यवस्थित सेवा प्रदायक जस्ता कृषिसँग सम्बन्धित होस्, राष्ट्रिय खाद्य सुरक्षा कार्यक्रम वा प्रधानमन्त्री गरीब कल्याण योजना, बौद्धिक सम्पत्ति अधिकारको व्यापार-सम्बन्धित पक्षहरू माफी पूरागर्न सार्वजनिक स्टकहोल्डिंग कार्यक्रमको सान्दर्भिकतालाई सुदृढ गर्ने।

मन्त्री गोयलले भने भारत विश्व खाद्य कार्यक्रमलाई सहयोग गर्न प्रतिबद्ध छ। अफगानिस्तानमा भारतको हालैको गहुँ आपूर्तिलाई उद्धृत गर्दै, उनले भने सरकारले अन्य देशहरूमा खाद्य सुरक्षाको लागि विश्व खाद्य कार्यक्रम खरिदहरूमा कुनै निर्यात प्रतिबन्ध लगाएको छैन् यद्यपि, घरेलु खाद्य सुरक्षालाई प्राथमिकता दिइन्छ।

विश्व व्यापार संगठन मोबाइल साथी १२ बैठकका परिणामहरू:

१. माछापालनमा, हाम्रो पानी र अन्य ठाउँमा अवैध रूपमा रिपोर्ट नगरिएको र अनियमित माछा मार्ने जाँच हुनेछ। माछाको भण्डारपुनर्स्थापित गर्नको लागि अत्यधिक माछा भएका क्षेत्रहरूमा धेरै कडा नियन्त्रण हुनेछ। थप रूपमा, विशेष आर्थिक क्षेत्र वा क्षेत्रीय मत्स्यपालन संगठनहरू बाहिरका क्षेत्रहरूमा माछा मार्नका लागि कुनै अनुदान उपलब्ध गराइने छैन्।

२.बौद्धिक सम्पत्ति अधिकारको व्यापार-सम्बन्धित पक्षहरू निर्णयले निर्यात, भ्याक्सिन इक्विटी, पहुँच र किफायतीतालाई बढावा दिनेछ।कुनै देशले अन्यत्र प्याटेन्ट गरिएको खोपको उत्पादनलाई अधिकृत गर्न सक्छ र त्यहाँ कुनै सहमति आवश्यक पर्दैन साथै निर्यातमा कुनैसीमा हुँदैन। निदानरचिकित्सा सम्बन्धी निर्णय ६ महिनामा लिइनेछ। त्यहाँ भविष्यमा छिटो महामारी प्रतिक्रिया हुनेछ र त्यहाँ महामारी माकम व्यापार अवरोध हुनेछ ।

३. विश्व व्यापार संगठन सुधारहरूमा निर्णय गरिएको एजेन्डाले विश्व व्यापार संगठन लाई अझ प्रभावशाली, फुर्तिलो निकाय बनाउनेछ।विवाद समाधान निकायलाई पुनर्जीवित गरिनेछ र व्यापार विवाद समाधान गर्न अपेक्षित भूमिका खेल्नेछ। सुधारले विकासोन्मुखदेशहरूको लागि राम्रो व्यापार परिणाम प्रदान गर्नेछ। विश्व व्यापार संगठन सुधार एजेन्डामा लिङ्ग, वातावरण र लघु, साना तथामझौला उद्योग मन्त्रालय। को सन्दर्भ बनाइएको छ।

३. ई-कमर्समा, अस्थायी मोरेटोरियममा सहमत हुँदा, भारतले यसको दायरा, परिभाषा र त्यसमा सूचीत निर्णय लिनको लागि प्रभावसहित मोरेटोरियममा गहन छलफल गर्न आग्रह गर्यो।

४. खाद्य सुरक्षा घोषणा, उत्पादकता र उत्पादन बढाउने दिशामा काम गर्दै विकासशील देशहरूमा खाद्य उपलब्ध गराउनमा केन्द्रित छ।

५. विश्व खाद्य कार्यक्रम, अन्य देशहरूमा खाद्य सुरक्षाको लागि विश्व खाद्य कार्यक्रम खरिदहरूमा कुनै निर्यात प्रतिबन्ध हुने छैन् । तर, घरेलु खाद्य सुरक्षालाई प्राथमिकता दिइने इन्डिया न्यूज नेटवर्कले जनाएकाे छ ।